Jak wykorzystać Present Perfect w języku angielskim

W języku angielskim jest kilka czasów przeszłych, więc osoby uczące się tego języka mają dylemat, którego czasu przeszłego użyć, aby mówić o przeszłości. Najczęściej używamy Past Simple, bo jak jego nazwa mówi – jest prosty i przypomina nam czas przeszły w języku polskim. Niestety ograniczając się do czasu Past Simple, jesteśmy w stanie przekazać tylko część informacji dotyczących przeszłości. Aby sprawnie komunikować się po angielsku, musimy znać Present Perfect!

Dlaczego Present Perfect budzi w nas mieszane uczucia?

Czas Present Perfect ma szereg praktycznych zastosowań w codziennej komunikacji. Trochę trudno w to uwierzyć, bo u osób uczących się języka angielskiego budzi raczej mieszane uczucia. Dlaczego? Bo z jednej strony wydaje się dość prosty i przyjemny: łatwo nauczyć się budować zdania i poprawnie wykonywać ćwiczenia. Z drugiej strony umiejąc poskładać poszczególne elementy zdania w całość, nie potrafimy wykorzystać ich w codziennej komunikacji. Skąd ta niemoc?

Po pierwsze czas Present Perfect nie przystaje do tego, jak mówimy o przeszłości w języku polskim. W naszym języku ojczystym mamy do dyspozycji czas przeszły dokonany np. “nauczyłam się”, “napisałem” i niedokonany np. “uczyłam się”, “pisałem”. Ucząc się angielskiego, szukamy analogii do znanych nam struktur. W konsekwencji Present Perfect wydaje nam się niepotrzebny. Intuicja często nam podpowiada, że te aspekty możemy wyrazić, wykorzystując czas Past Simple lub Past Continuous, co niestety niekoniecznie się sprawdza.

Drugi problem, który staje na naszej drodze to szereg znaczeń, które możemy wyrazić za pomocą Present Perfect. Reguły wydają się nam mało precyzyjne, a najczęstszą odpowiedzią na pytanie “Czy powiedzieć to w Past Simple czy Present Perfect?” jest “to zależy”. Jak zatem odnaleźć się w tych gramatycznych zawiłościach i zacząć korzystać ze struktur, których się uczymy?
Chin up! Uszy do góry! Najlepszym rozwiązaniem jest nauka z profesjonalnym lektorem, który wytłumaczy nam wszystkie zasady. Ale już teraz, krok po kroku przejdziemy przez różne znaczenia, które możemy komunikować, wykorzystując czas Present Perfect. Przekonasz się, że to jednak bardzo użyteczny czas i nie taki straszny jak mogłoby się wydawać.

---

Czytaj również: Jak mówić płynnie po angielsku?

---

Zakończona czy niezakończona czynność?

Zacznijmy do dylematu: Present Perfect czy Past Simple? Tworzenie zdań w obu tych czasach jest dość proste, gdy wykonujemy ćwiczenia na lekcji. Natomiast decyzja, którego czasu użyć, gdy z kimś rozmawiamy lub piszemy maila, nie jest już taka oczywista.
Często próbujemy ułatwić sobie zadanie, zadając pytanie, czy czynność, o której mowa jest zakończona czy nie. Pytania pomocnicze to świetny pomysł. Jednak pytanie o zakończenie czynności, przypomina nam strukturę znaną z języka polskiego np. uczyłam się vs nauczyłam się. W przypadku dylematu Present Perfect czy Past Simple, tak postawione pytanie nie ułatwi nam zadania. Dlaczego? Bo to pytanie powinno brzmieć inaczej: czy czas, w którym odbywa(ła) się czynność jest zakończony czy nie? Przeanalizujmy następujące przykłady:

Yesterday I called Ramona twice. (Wczoraj dzwoniłam z Ramony dwa razy.)
Today I have talked to Ramona three times. (Dziś rozmawiałam z Ramoną trzy razy.)

Po polsku obydwie wypowiedzi są w czasie przeszłym. W angielskim wydarzenie z wczoraj zakomunikujemy w czasie Past Simple, a z dzisiaj w Present Perfect. Obydwie czynności są już zakończone, więc to nie pokaże nam różnicy. Zapytajmy jednak o czas: czy czas, kiedy miały miejsce te wydarzenia jest zakończony? Yesterday czyli wczoraj zdecydowanie należy do przeszłości (zakończyło się), dlatego w tej wypowiedzi użyłam czasu Past Simple. Czy tak samo jest w przypadku zdania z today (dziś)? Nie. Dziś cały czas trwa (nie zakończyło się), więc mimo, że już trzy razy rozmawiałam z Ramoną (rozmowy zakończyły się), “dziś” jeszcze trwa, więc możliwe, że jeszcze dziś będziemy rozmawiać. Stąd czas Present Perfect w drugiej wypowiedzi.

Zrozumienie różnicy w używaniu Present Perfect i Past Simple jest pierwszym krokiem do tego, aby wykorzystywać Present Perfect w codziennej komunikacji.

Present Perfect …

Przyjrzyjmy się następującej sytuacji:
Ze znajomymi rozmawiamy o wakacjach i miejscach, które odwiedziliśmy. Chcę powiedzieć, że ja i moja rodzina wybieramy słoneczne miejsca i kiedyś byliśmy we Włoszech, Chorwacji i na Cyprze:

We always go to sunny places. We have been to Italy, Croatia and Cyprus.

Co komunikuję? Używając Present Perfect (we have been…), podkreślam fakt, że odwiedziliśmy te miejsca. Spędziliśmy tam wakacje w przeszłości, ale nie jest ważne, kiedy dokładnie. Liczy się sam fakt, że tam byliśmy.
W toku tej rozmowy mogłabym dodać następujące informacje:

Last year we went to Rimini. (W zeszłym roku pojechaliśmy do Rimini.)
In 2016 we visited Trogir. (W 2016 zwiedziliśmy Trogir.)

Mówię tu o konkretnych wydarzeniach w przeszłości i podaję kiedy miały miejsce: w zeszłym roku (last year) i w 2016 (in 2016), więc przekazuję te informacje, używając czasu Past Simple.
Aby lepiej zrozumieć tę zasadę, przeanalizujmy kolejny przykład, który mógłby pojawić się w tym dialogu:
W rozmowie uczestniczy Ramona, którą zaciekawiło to, że byłam we Włoszech i chciałaby się dowiedzieć więcej:

Ramona: Have you ever been to Rome or to Palermo? (Czy byłaś kiedyś w Rzymie lub Palermo?)
Ja: I’ve been twice to Rome, but I have never been to Palermo. (Byłam dwa razy w Rzymie, ale nigdy nie byłam w Palermo.)

Ramona pyta mnie, czy kiedykolwiek byłam w Rzymie lub Palermo. Nie jest istotne kiedy, lecz fakt, czy takie zdarzenie miało miejsce. Dlatego pytanie pada w czasie Present Perfect. Podobnie moja odpowiedź. Mówię “I’ve been …“, bo odnoszę się do wydarzenia bez wnikania w szczegóły, kiedy to było.Zwróćmy uwagę na drugą część wypowiedzi: “I have never been to Palermo.”(“Nigdy nie byłam w Palermo”), która także jest w czasie Present Perfect. Dlaczego? Bo nie byłam jeszcze w Palermo, ale skoro moje życie trwa, mam szansę się tam wybrać.

… czy Past Simple?

Gdyby Ramona kontynuowała ten temat, mogłaby mnie zapytać np. kiedy ostatnio byłam w Rzymie. To będzie już pytanie odnoszące się do konkretnego wydarzenie. Czy wiesz już w jakim czasie powinna zapytać Ramona?

Ramona: Twice? When did go there last time? (Dwa razy? Kiedy ostatnio tam
byłaś?)
Ja: I went to Rome three years ago. (Byłam w Rzymie trzy lata temu.)

Skoro Ramona pyta mnie o konkretne wydarzenie w przeszłości, a wskazuje na to “last time” (“ostatnim razem”) to musi użyć Past Simple. Tak samo moja odpowiedź. Odnoszę się do wyjazdu sprzed trzech lat, więc czas przeszły prosty będzie tu dobrym wyborem.
Na pytanie Ramony mogę odpowiedzieć również tak:

I went to Rome before my son was born. (Byłam w Rzymie przed narodzinami mojego synka. Dosłownie: … zanim urodził się mój syn.)

Before my son was born także precyzuje czas, więc używam Past Simple, a nie Present Perfect.
Powyższe “podróżnicze” wypowiedzi z Present Perfect akcentują wydarzenie. Nie wiemy, kiedy dokładnie miały miejsce te wydarzenia – dokładny czas nie jest istotny.

Liczy się rezultat

Jedna z książkowych regułek dotyczących czasu Present Perfect mówi o tym, że używamy go, gdy mówimy o przeszłych wydarzeniach, ale nie mówimy, kiedy dokładnie miały miejsce. Liczy się fakt, że takie zdarzenie miało miejsce. Ta zasada wydaje się dość jasna w teorii, ale znowu trudno nam skorzystać z niej w praktyce.
Spójrz na te przykłady:

I can’t go running with you today. I’ve twisted my ankle.
(Nie pójdę dziś z Wami pobiegać, bo skręciłam kostkę.)

Nie ma potrzeby dopowiedzenia, kiedy dokładnie skręciłam kostkę, bo w tej sytuacji liczy się sam fakt, że takie zdarzenie miało miejsce. Z kontekstu można zrozumieć, że było to niedawno, skoro dziś nie mogę biegać. Wydarzyło się to w przeszłości, ale konsekwencje zahaczają o teraźniejszość. Stąd użycie czasu Present Perfect.
Jest kilka słów-kluczy, które pomagają podkreślić rezultat (lub jego brak 🙂 ) i kojarzą się z czasem Present Perfect. Jednym z nich jest just (właśnie), które podkreśla efekt jakiegoś działania i wskazuje na niedawne zakończenie czynności:

I have just finished my newest blog post. Would you like to read it?
(Właśnie skończyłam mój nowy wpis na bloga. Chcesz przeczytać?)

Podobnie already czyli już:

Would you like to go for lunch with us? (Chcesz iść z nami na obiad?)
Thank you, I’ve already eaten. (Dziękuję, już jadłam.)

W powyższym przykładzie również kładę nacisk na zdarzenie (zjadłam już obiad). Z kontekstu można wywnioskować, że niedawno, ale nie jest ważne, kiedy dokładnie.
Podobnie działa yet (jeszcze):

She hasn’t signed the contract yet. (Jeszcze nie podpisała umowy.)

Jest jeszcze kilka innych słów-kluczy, które będą pomocne w kreowaniu kontekstu, gdy używamy Present Perfect np.: so far (do tej pory, dotychczas), never (nigdy), ever (kiedykolwiek), since (od), for (przez).
Pamiętaj jednak, że nie wystarczy wyuczyć się tych słówek na pamięć. Najważniejszą rolę odgrywa kontekst wypowiedzi oraz to, co mówca chce przekazać.

Przeszłość spotyka teraźniejszość

Chociaż Present Perfect kładzie nacisk na rezultat i nie mówimy wprost o czasie, to nie znaczy, że nic o nim nie wiemy. Używając Present Perfect komunikuję dodatkowe informacje, które możemy sobie dopowiedzieć w następujący sposób:

She has played in fifty films. = Ona zagrała w pięćdziesięciu filmach od początku swojej kariery aktorskiej do dziś.

He has written nine novels. = On napisał dziewięć powieści odkąd zaczął pisać do dziś.

They have moved home four times. = Oni przeprowadzali się cztery razy w swoim dotychczasowych życiu.

Jeśli przypomniały Ci się teraz przykłady z “Have you ever … ?” lub “I have never ….” to świetnie. Dokładnie w ten sam sposób powstaje kontekst do tych wypowiedzi:

Have you ever been to Rome? = Czy kiedykolwiek w swoim dotychczasowym życiu byłaś w Rzymie?

I have never been to Palermo. = Do tej pory nie byłam w Palermo.

I w tym miejscu możemy zrozumieć, dlaczego mówimy, że Present Perfect ma związek z teraźniejszością: czas, o którym mówimy mniej lub bardziej wprost rozpoczął się w przeszłości i trwa do teraz. Wyrażenia, które pomagają nam zaakcentować to znaczenie to np. so far (do tej pory) lub yet (jeszcze):

I have been to Italy twice so far. (Do tej pory byłam dwa razy we Włoszech.)
They have recorded seven albums so far. (Nagrali siedem płyt do tej pory.)
I haven’t been to Palermo yet. (Nie byłam jeszcze w Palermo)
She hasn’t finished her newest novel yet. (Nie skończyła jeszcze swojej najnowszej powieści.)

Kontekst tych wypowiedzi wskazuje na związek przeszłości z teraźniejszością, o którym mówią podręczniki do gramatyki: do przeszłości należą moje wyjazdy do Włoch czy też nagranie płyt, ale czas zahacza o teraźniejszość – so far czyli do tej pory, do teraz. Podobnie przykłady z yet: zaczęła pisać powieść w przeszłości, ale jeszcze nie skończyła.

---

Czytaj również: Przyimki po angielsku – gdzie? kiedy?

---

Present, czyli teraźniejszy

Present Perfect nie wyprze się swojej relacji z teraźniejszością. Szczególnie jeśli użyjemy go w następujących sytuacjach:

I have lived in Warsaw for five years.
She has worked here since 2014.

Zwróć uwagę, jak powiemy powyższe zdania po polsku:

Mieszkam w Warszawie od 5 lat.
Ona pracuje tu od 2014.

Po polsku powiemy w czasie teraźniejszym!
Pamiętasz taką regułę, że w zdaniach z since i for używamy czasu Present Perfect? Zauważ, że wtedy mamy na myśli czas od punktu w przeszłości do teraz np. since my birthday (czyli od moich urodzin do dziś) lub for seven years (przez siedem dni do teraz) wykorzystujemy czas Present Perfect.
Czy w stu procentach możemy zaufać tej zasadzie? To znowu zależy od kontekstu i informacji, które chcemy zakomunikować. Porównajmy:

Maria has lived in Madrid for two months.

Patrząc na to zdanie, słusznie widzisz analogię do poprzednich przykładów, gdy tłumaczyliśmy Present Perfect na czas teraźniejszy i mieliśmy na myśli czas, który rozpoczął się przed trzema laty i trwa do teraz.
A teraz spójrzmy na zdanie z Past Simple:

Maria lived in Berlin for three years.

Przetłumaczymy je jako przeszłe, bo takie znaczenie komunikuje Past Simple:

Maria mieszkała w Berlinie przez trzy lata.

Czy możemy użyć for i Past Simple w jednym zdaniu? Oczywiście, ale wtedy mamy na myśli, że Maria zaczęła kiedyś mieszkać w Berlinie, mieszkała tam przez trzy lata i przestała mieszkać w tym mieście. Używając Past Simple, mówimy, że czynność rozpoczęła i zakończyła się w przeszłości. For pokazuje, jak długo dana czynność trwała; w tym przypadku w przeszłości, więc jak najbardziej możemy użyć Past Simple i for w jednym zdaniu. Czy teraz wiesz już, gdzie mieszka Maria? Oczywiście w Madrycie. Możesz to zrozumieć właśnie z użycia czasu Present Perfect.

Podsumujmy

Jaki widzisz, czas Present Perfect pozwala zakomunikować szereg znaczeń, których nie jesteśmy w stanie wyrazić po angielsku w inny sposób:

• wydarzenie, którego skutek dotyczy teraźniejszości:
  I have twisted my ankle so I can’t go running. (Skręciłam kostkę, więc nie mogę biegać.)
• wydarzenie, którego czas nie jest doprecyzowany:
  I have been to Rome, but I haven’t been to Palermo. (Byłam w Rzymie, ale nie byłam w Palermo.)
• wydarzenie, które rozpoczęło się w przeszłości i trwa do teraz:
  She has worked here for two years. (Ona pracuje to od dwóch lat.)

O czym jeszcze trzeba pamiętać?

• Zwracaj uwagę na kontekst wypowiedzi
• Przeanalizuj, czy czas wydarzenia jest zakończony czy nie
• Zastanów się, jak zmiana czasu np. na Past Simple zmieni znaczenie Twojej wypowiedzi

Myśl po angielsku!

Pierwszy krok do tego, aby zacząć wykorzystywać czas Present Perfect na co dzień, to porzucenie myślenia o przeszłości w kategoriach języka polskiego. Gdy przestawisz się na angielskie myślenie, zaczniesz kształtować “wyczucie językowe”. Co to znaczy? Zaczniesz dostrzegać różnice w znaczeniu, słuchając innych osób i uwzględniać je, komunikując się w codziennych sytuacjach. Dodatkowo zwracaj uwagę, w jakich sytuacjach i co komunikują Twoi współpracownicy używając czasu Present Perfect, pisząc do Ciebie maile. Przysłuchuj się podcastom, przemówieniom, prezentacjom, rozmowom właśnie pod kątem użycia czasu Present Perfect. A może wybierzesz kurs angielskiego online?

Owocnej nauki!

---

Najczęstsze pytania

4.4/5 (105)